Праект „дзяды” ў драматургіі Дзмітрыя Багаслаўскага

This paper focuses on the works of Dmitry Bogoslavsky – a Belarusian playwright who writes in Russian. Its aim is to examine the worldview of this actor, director and dramatist based on selected works by him, and to trace his artistic evolution. More specifically, the paper seeks to answer the question of how Bogoslavsky’s works explore the Belarusian custom of Dziady (Forefathers’ Eve), understood as an element of the Belarusians’ mental image of the world. The analysis of Bogoslavsky's texts and the plays he directed has led to the conclusion that the theme of deracination and homecoming are at the core of his art. In order to communicate with their ancestors, laid to rest in their native land, characters in his works must establish a relation with an extrasensory reality by entering the ritual circle of Dziady. By depicting the spiritual realm in parallel to the world of the living, Bogoslavsky has been engaged in a certain kind of ‘Dziady’ project, one set in the contemporary theatrical and dramatic context, and yet strongly embedded in Belarusian tradition and mentality.Artykuł poświęcony jest twórczości Dmitrija Bogosławskiego, białoruskiego dramatopisarza piszącego po rosyjsku. Celem badania jest ustalenie cech światopoglądu białoruskiego aktora, reżysera i autora tekstów dramatycznych na podstawie analizy wybranych utworów oraz prześledzenie ewolucji twórczej autora. Przedmiotem szczegółowej analizy stała się próba odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób białoruski obrzęd dziady, rozumiany jako element mentalnego obrazu świata Białorusinów, obecny jest w dramaturgii Bogosławskiego. Przeprowadzona analiza tekstów i spektakli wyreżyserowanych przez Bogosławskiego pozwala na stwierdzenie, że temat oderwania od korzeni i powrotu do domu należy do najważniejszych w jego twórczości. Kontakt z przodkami, którzy spoczywają w rodzinnej ziemi, wymusza na bohaterach relacje ze światem duchów i wprowadza w rytualny krąg „dziadów”. Przedstawiając w twórczości dramatopisarskiej i reżyserskiej świat duchów, istniejący obok świata żyjących, Bogosławski konsekwentnie realizuje na gruncie współczesnego teatru i dramatu swoisty — mocno osadzony w tradycji i mentalności białoruskiej — projekt „dziady”.Артыкул прысвечаны творчасці Дзмітрыя Багаслаўскага, беларускага драматурга, які піша на рускай мове. Мэта даследавання — выявіць на аснове аналізу выбраных мастацкіх тэкстаў асаблівасці светапогляду аўтара, режысёра і акцёра і прасачыць за яго творчай эвалюцыяй. Прадметам дэталёвага аналізу з’яўляецца пошук адказу на пытанне, у якім выглядзе абрад дзяды, які разумеецца як частка ментальнага вобраза свету беларусаў, прысутнічае ў п’есах Багаслаўскага. Аналіз тэкстаў і пастаўленных Багаслаўскім спектакляў прыводзіць да высновы, што тэма адрыву ад каранёў і вяртання ў свой дом з’яўляецца адной з самых важных у яго творчасці. Сувязь з продкамі, адносіны герояў са светам духаў уводзяць чытачоў і гледачоў у рытуальная кола „дзядоў”. Прадстаўляючы у сваёй драматургічнай і рэжысёрскай творчасці свет духаў, які існуе побач са светам жывых, Багаслаўскі паслядоўна ажыццяўляе ў межах сучаснага тэатра абрад „дзядоў”, які трывала ўкараніўся ў традыцыях і менталітэце беларусаў